Een Utrecht-hooligan is kéurig

Ze dragen Ralph Lauren-truitjes en ze bedreigen in beschaafd Nederlands bioscoophouders die de Ajax-film vertonen. Nee, FC Utrechthooligans herken je niet meer aan hun postuur.

Op de dag van de Utrechtse première van Ajax, daar hoorden zij engelen zingen kreeg de bedrijfsleider van de Utrechtse bioscoop Studio dertig dreigtelefoontjes. 'We zullen jullie wel krijgen', zo luidde de boodschap en 'We zijn van de Bunnik-side. Als jullie nog langer die film draaien, verbouwen we de bioscoop'.

Maar er was iets vreemds aan die telefoontjes. "De meeste dreigementen werden rustig en in beschaafd Nederlands uitgesproken", zegt L. Veerkamp van Wolff-Cinemagroep. Geen overslaande stemmen, geen gescheld. "We legden niet direct het verband met hooligans." Nadat de exploitant de film vrijdag uit roulatie had genomen, werd zaterdag nog één keer gebeld. Om te bedanken. Het was nooit de bedoeling geweest, zei een vriendelijke mannenstem, om personeel te bedreigen.

Vorige week zaterdag speelde FC Utrecht uit tegen Fortuna Sittard. Vijfhonderd FC Utrecht-supporters reisden voornamelijk per combibus naar Limburg. De trommelaar was er en de voorzitter van de supportersvereniging Ben ten Boden. Utrecht won met 1-0, maar de wedstrijd was niet te pruimen. De bedreiging van de bioscoop maakte veel goed. 'Mooi hè, dat die jodenfilm eruit is genomen', hoorde Ten Boden overal. 'Dat is toch wel kicken!' "Het gonsde." Economisch geograaf en FC Utrecht-supporter Ton van Rietbergen hoorde zelfs hoe een paar betrokken bellers hun succes evalueerden. "Keurige jongens die door de week werken bij computerbedrijven of banken. Dorknopers, in de terminologie van Ollie B. Bommel. Berekenende hooligans, slim, maar ook kwetsbaar. Ze zullen zich niet gauw laten pakken."

Supporter Michel Meerveld - 31 jaar, manager bij een softwarebedrijf en geen hooligan - ziet hoe goed opgeleide supporters steeds vindingrijker worden. "Als Ajax in Utrecht speelt, arriveren de supporters per bus op een geheime lokatie. Ze worden door een haag van containers het stadion ingeloodst. Overal is politie, overal zijn camera's. Je wordt als vee behandeld. Wil je je gram halen, moet je iets verzinnen."

Volgens Van Rietbergen is de actie tegen de Ajax-film minutieus voorbereid. "Ze zitten de hele dag achter een bureau met elkaar te e-mailen. Weten dat zo'n daad de culturele elite in beroering brengt. Weten dat de media op grote schaal aandacht aan dit soort intimidatie besteedt. Ze gaan als spindoctors te werk. Met mobiele telefoons spreken ze af wie op welke tijd de bioscoop belt." Vanuit een telefooncel, vermoedt Ten Boden "anders zou nummerregistratie de daders verraden. Ik weet uit ervaring dat deze hooligans een risicoanalyse maken. Ze zijn uitermate inventief." Hij heeft zich vaker verbaasd over de achtergrond van jongens die wél werden opgepakt. "Ik herinner me er een die net zijn 25-jarig jubileum bij een bank had gevierd en pas nog een student van Nijenrode."

Voordat Ajax, daar hoorden zij engelen zingen uit de roulatie was genomen, belde L. Veerkamp van bioscoop Studio voorzitter Ten Boden. Hoe serieus moet ik die dreigementen nemen, was de vraag. "Zou ik zeer serieus nemen", antwoordde Ten Boden. "Ik kan me voorstellen dat die film tot zo'n actie leidt. Als die exploitant een beetje onderzoek had gedaan, wist hij dat Utrechters Ajax haten." De bioscoop is van plan de documentaire in januari weer te vertonen. "Dat gaat problemen opleveren", zegt Ten Boden.

Jeroen Brouwers, 25 jaar en student ruimtelijke wetenschappen aan de Universiteit Utrecht, is FC Utrecht-supporter - geen hooligan. Toen hij twaalf was kreeg hij elke zondag een tientje mee naar stadion Galgewaard. Zevenvijftig voor het kaartje, de rest voor een patatje en wat drinken. Nu heeft hij een seizoenskaart en staat hij bij thuiswedstrijden met duizend andere supporters in vak F van de Bunnik- side. Tot aan het begin van de jaren tachtig waren hier de hardcore- voetbalvandalen van Nederland te vinden, tegenwoordig heerst er Jiskefet-achtig plezier op de tribune. Een paar jaar geleden zat hij als enige met een rood clubshirt in de collegebanken, nu spreekt hij op maandagmorgen de hele competitie door in de kantine. "Er mag openlijk over worden gepraat. Ook door vrouwen en leden van studentenverenigingen." In het stadion ziet hij steeds meer Ralph Lauren-truitjes en rugbyshirts. "Je herkent een hooligan niet meer aan zijn postuur."

Elke wedstrijd in stadion Nieuw Galgenwaard is uitverkocht, terwijl FC Utrecht de laatste jaren beroerd speelt, constateert geograaf Van Rietbergen. Een bezoek aan het stadion verleent tegenwoordig status aan mensen die vroeger geen status zouden ontlenen aan het bekijken van voetbal. Het gaat de meeste supporters om fun & games. Er zijn in Utrecht 10.500 seizoenkaarthouders en wekelijks kopen 3.500 supporters een losse kaart. "Ze kijken maar half, komen tien minuten te laat binnen, halen na tien minuten een biertje", zegt Van Rietbergen. "Als het begint te regenen, gaan ze beneden schuilen. Tien minuten na de rust komen ze weer eens kijken om op tijd - voor het einde van de wedstrijd - naar het café te vertrekken."

Jutta Chorus

Eerder geplaatst in het NRC op 9 december 2000